Trong hơn một thập kỷ qua, blockchain thường được nhắc đến như công nghệ “thay đổi cuộc chơi” cho các thị trường mới nổi, nơi hệ thống tài chính - quản trị còn nhiều hạn chế. Tuy nhiên, giữa làn sóng truyền thông mạnh mẽ và các dự án mọc lên nhanh chóng, một câu hỏi quan trọng cần được đặt ra: blockchain tại các thị trường mới nổi là cơ hội thực sự hay chỉ là một câu chuyện được thổi phồng?

Vì sao blockchain hấp dẫn các thị trường mới nổi

Các thị trường mới nổi thường đối mặt với những vấn đề mang tính cấu trúc như thiếu minh bạch, chi phí trung gian cao, khả năng tiếp cận tài chính hạn chế. Blockchain, với đặc tính phi tập trung, minh bạch và không cần trung gian, được xem như lời giải tiềm năng cho những bài toán này.

Trong thực tế, blockchain đã tạo ra một số giá trị rõ ràng trong các lĩnh vực như thanh toán xuyên biên giới, truy xuất nguồn gốc nông sản, hay nhận dạng số. Đây là những bài toán mà hệ thống truyền thống xử lý kém hiệu quả hoặc chi phí quá cao.

Khoảng cách giữa tiềm năng và triển khai thực tế

Vấn đề lớn nhất của blockchain tại thị trường mới nổi không nằm ở công nghệ, mà ở khả năng triển khai. Phần lớn dự án gặp khó khăn khi mở rộng quy mô do thiếu hạ tầng pháp lý, nhân sự công nghệ chất lượng cao và sự phối hợp giữa khu vực công - tư.

Nhiều dự án blockchain được triển khai như các thử nghiệm (pilot) nhưng không thể đi xa hơn vì không gắn với bài toán kinh doanh thực tế. Điều này dẫn đến cảm giác “blockchain ở khắp nơi, nhưng giá trị thực thì rất ít”.

Góc nhìn tại Đông Nam Á và Việt Nam

Đông Nam Á là khu vực có mức độ chấp nhận blockchain và crypto cao, nhưng phần lớn tập trung vào đầu tư tài sản số hơn là ứng dụng công nghệ nền tảng. Tại Việt Nam, blockchain được nhắc đến nhiều trong bối cảnh startup và Web3, song các ứng dụng trong quản trị công, logistics hay tài chính truyền thống vẫn còn khá hạn chế.

Điều này cho thấy blockchain chưa thực sự trở thành một phần của hệ thống kinh tế, mà vẫn đang tồn tại như một “lớp thử nghiệm” song song.

Blockchain có thực sự phù hợp với thị trường mới nổi?

Blockchain không phải “thuốc chữa bách bệnh”. Công nghệ này chỉ phát huy giá trị khi được triển khai trong những bối cảnh mà niềm tin, dữ liệu và trung gian là vấn đề cốt lõi. Nếu chỉ thay thế một hệ thống đã vận hành tốt bằng blockchain, lợi ích mang lại thường không đủ lớn để bù đắp chi phí.

Kết luận

Blockchain tại thị trường mới nổi là một cơ hội thực, nhưng không dành cho mọi bài toán. Chỉ những dự án xuất phát từ nhu cầu thực tế, có sự tham gia của các bên liên quan và khung pháp lý phù hợp mới có khả năng tạo ra giá trị bền vững.